Duniani kote, 1 kati ya watu 20,000 wanazaliwa na ualbino.

Nchini Tanzania, idadi hiyo ni karibu 1 kati ya 14,000.

Ikiwa na idadi ya watu milioni 66.46, hii inamaanisha kuwa zaidi ya watu 40,000 wanaishi na ualbino nchini Tanzania, mojawapo ya viwango vya juu zaidi vya ualbino duniani.

Watu wenye ualbino, au PWAs, wanakabiliwa na mitazamo hasi. Bila kujali wanapoishi, mara nyingi PWAs hukabiliwa na unyanyapaa na ubaguzi kutokana na dhana potofu na mitazamo hasi kuhusu hali yao.

Nchini Tanzania, unyanyapaa huo unaweza kusababisha matokeo ya kuangamiza.

Kutojua kwa jamii kuhusu ualbino nchini kunachochea mawazo potofu yenye madhara na kusababisha ukosefu wa haki za kijamii na matumizi mabaya ya haki za kibinadamu na wananchi wenzao. Watu wenye ualbino wanaripoti kukutana na upuuzi kutoka kwa baadhi ya mashirika na taasisi za serikali ambazo zinapaswa kutoa msaada.

Wakati ADRA na washirika wao walipoanzisha mradi wa Hatua kwa Haki na Ujumuishaji wa Watoto wenye Ualbino (Action for the Rights and Inclusion of Children with Albinism, AFRICA) katika mikoa ya Morogoro na Dodoma nchini Tanzania, lengo lilikuwa kuchangia kupunguza mateso ya watoto 400 na mama zao na walezi wao. Walijua kuwa kuongeza uelewa ilikuwa hatua muhimu kuelekea lengo hilo.

Kupitia mradi wa AFRICA, ADRA inatetea haki na ushirikishwaji wa watu wanaoishi na ualbino kwa kufanya shughuli za uhamasishaji katika jamii na shule. Mradi huo pia unajumuisha kuimarisha Shirika la Ualbino la Tanzania (Tanzanian Albinism Society, TAS) kwa matumaini kuwa litakuwa mshiriki mzito katika jamii ya kiraia, pamoja na kuanzisha mfuko wa elimu kwa watoto wenye ualbino kwa kushirikiana na washirika.

Mradi huu unazingatia hasa watoto kwa sababu ya hatari na vikwazo vya kipekee wanavyokabiliana navyo. Ufikiaji wa shule, uzoefu darasani, na hata mwingiliano na watoto wengine mara nyingi ni mdogo kwa watoto wenye ualbino kutokana na uoni hafifu, unyeti mkubwa kwa jua wenye hatari ya juu ya saratani ya ngozi, na changamoto nyingine zinazohusiana na hali hiyo.

Kwa elimu ndogo na ubaguzi unaoongezeka, watu wazima wenye ualbino hupata hawawezi kushindana katika soko la ajira na chaguo za kazi ni chache.

Kwa kuzingatia changamoto hizi, mafunzo ya uelewa ya ADRA yalipanuliwa kwa walimu ambao hawakuwa na uzoefu na watoto wenye ualbino na hawakujua jinsi ya kusaidia mahitaji yao ya kipekee. Baada ya mafunzo, walimu sasa wanafanya kazi na vilabu vya afya vya shule kwa kutumia muziki, ngoma, na maigizo, au mbinu za 'elimuburudani', ili kujenga mazingira salama na yenye usalama shuleni.

Watu wenye ualbino wanachukuliwa kama kundi lililo hatarini na kunyanyaswa zaidi barani Afrika, na moja ya sababu ni tishio la vurugu za kishirikina wanazokabiliana nazo.

Tabia hii ya kutisha inachochea imani potofu iliyosambaa inayohusisha sifa za kichawi na viungo vya mwili wa watu wenye ualbino na mara nyingi huwalenga wanawake na watoto. Zaidi ya watu wenye ualbino (PWAs) 80 wamepoteza maisha yao kutokana na mauaji ya kimila katika miaka 24 iliyopita, na wengi zaidi wamejeruhiwa katika mashambulizi ya vurugu.

Mradi wa AFRICA wa ADRA unatoa bima ya afya kwa familia zaidi ya 400 ambazo unasaidia, ukiwawezesha kupata huduma za matibabu katika jamii zao chini ya Mpango wa Kitaifa wa Bima ya Afya.

Hadithi ya Edward

Edward anahudhuria shule iliyoko juu ya milima ya Nyandira, katika mkoa wa Morogoro nchini Tanzania.

Kutokana na programu ya ADRA AFRICA, mwanafunzi huyo wa darasa la tano amejifunza njia za kujikinga na jua na anathamini mafunzo ambayo shule yake na walimu wamepokea kuhusu ualbino.

“Kabla ya mafunzo, nilikuwa na changamoto kadhaa,” alisema Edward. “Sikuweza kuona vizuri darasani kwa sababu sikuwa na kiti cha mbele, lakini baada ya mafunzo kuhusu ualbino, sasa nakaa mbele kabisa darasani.”

Pia yeye ana furaha kwa sababu wenzake darasani sasa wanaelewa zaidi kuhusu hali yake na wanamsaidia kuandika maelezo ya darasani anapohitaji.

Hadithi ya Naomi

Watoto wawili kati ya watatu wa Naomi na David wana ualbino.

Naomi anabaki nyumbani kulea watoto, na ameona athari za mradi wa AFRICA wa ADRA katika maisha ya Reshimy mwenye umri wa miaka 9 na Daarnish mwenye umri wa mwaka 1.

Alishukuru sana kupokea kadi ya bima kwa ajili ya familia yake.

“Mtoto wangu wa kwanza ana ugonjwa wa pumu,” alisema. “Hivyo, kadi ya afya imenisaidia ninapoenda hospitalini kwa sababu napata huduma na dawa haraka kuliko zamani.”

Naomi pia anashukuru kwa vikundi vya akina mama ambavyo ADRA imeunda kwa ajili ya akina mama wenye watoto wenye ualbino. Anasema vikundi hivyo 'vinaleta matumaini na umoja' kwa wanawake wanaowatunza watoto wao.

ADRA inasaidia mama na walezi wa watoto wenye ualbino nchini Tanzania kwa kuwapa mafunzo na kuwasaidia kuanzisha na kuendeleza biashara ndogo ndogo. Msaada huu unahimiza kujitegemea na kukuza heshima kwa watu wenye ualbino katika jamii.

Makala haya yaliwasilishwa na ADRA International.