Wiki ya Maombi ya Pamoja ya Familia (Family Togetherness Week of Prayer) inapokaribia, Kanisa la Waadventista linakaribishwa kuthibitisha upya ahadi yake ya kuelewa na kusaidia mahitaji mbalimbali ya familia yetu ya kidunia. Mwaka huu, Idara ya Huduma za Familia ya Konferensi Kuu (GC) imechagua mada, “Kukuza Mioyo Mikunjufu: Kuelewa Familia Mbalimbali.”
Utofauti katika familia unazidi umri na kabila. Familia zenye wanachama wenye utofauti wa kiakili pia ni sehemu ya jamii hii tofauti, zikikabiliwa na changamoto za kipekee. Changamoto hizi ni za kawaida kiasi gani, na takwimu pamoja na hadithi zinafunua nini kuhusu haja ya msaada wetu?
Uzoefu Halisi: Changamoto za Familia Zenye Utofauti wa Kiakili
Kulingana na Forbes, “Kati ya asilimia 15-20 ya watu nchini Marekani ni wenye uanuwai wa neva — ikiwa ni pamoja na hadi asilimia 10 ya watu walio na utambuzi wa ugonjwa wa kusoma kwa shida (dyslexia), asilimia 5 walio na utambuzi wa ugonjwa wa ukosefu wa umakini na uchangamfu kupita kiasi (ADHD), na asilimia 1-2 walio na ugonjwa wa usonji [ASD].”1 Ingawa takwimu hizi zinawakilisha idadi ya watu nchini Marekani, hii ni hali halisi katika kanisa letu la dunia nzima.
ANN ilizungumza na mshiriki wa kanisa la Waadventista ambaye mtoto wake ana utambuzi wa ASD. Kila Sabato, wanakabiliwa na uamuzi mgumu: kuhudhuria kanisa au kutohudhuria, wakijua kwamba mtoto wao anatatizika kushiriki katika ibada za kitamaduni na Shule ya Sabato. Baba alisema, “Mara nyingi tunahisi kama hakuna mahali pa mwana wetu kanisani. Shule za Sabato hazina vifaa vya kushughulikia mahitaji yake, na inahuzunisha kumuona anahisi kutengwa.”
Familia nyingine inakabiliwa na changamoto tofauti. Binti yao, aliyegunduliwa na Aina ya Kutokuwa makini ya ADHD, anatatizika kuwa makini katika shule ya Sabato. Ili kukaa makini, mara nyingi yeye huchora doodle, mazoezi ya kawaida kwa wale walio na ADHD. Walakini, kwa mwalimu na watu wazima wengine, hii mara nyingi hufasiriwa vibaya kama kutopendezwa na masomo. Mama yake anaeleza, “Doodling humsaidia kuzingatia kile ambacho mwalimu anasema. Inasikitisha kuona imani yake ikifasiriwa kimakosa kama kutopendezwa kwa sababu tu anashughulikia mambo kwa njia tofauti.”
Si kwamba kuna mtu anayewaumiza makusudi vijana hawa, lakini ukweli ni kwamba wengi hawatambui changamoto pana ambazo familia zinazoishi na uhitaji wa uelewa wa kipekee hukabiliana nazo ndani ya jumuiya yetu ya kanisa. Hadithi hizi zinalenga kuonyesha haja ya haraka ya uelewa zaidi, ufahamu, na usaidizi.
Kuelewa Uanuwai wa Neva (Neurodiversity): Ni Nini na Kwa Nini Ni Muhimuuelewa
Uanuwai wa neva (Neurodiversity) si neno la kitabibu au utambuzi wa matibabu; badala yake, "ni njia ya kuelezea watu kwa kutumia maneno mengine badala ya 'kawaida' na 'siyo kawaida'." Dhana ya uanuwai wa neva inajumuisha watu walio na utambuzi kama vile Ugonjwa wa Usonji (ASD), Ugonjwa wa Ukosefu wa Umakini na Uchangamfu (ADHD), Disleksia, Ugonjwa wa Tourette, na mengine. Kihistoria, tofauti hizi katika utendaji wa ubongo zilionekana kama kitu kinachohitaji "kurekebishwa." Hata hivyo, uanuwai wa neva unapaswa kutambuliwa kama tofauti ya kibinadamu, na tofauti za kiakili zinapaswa kuheshimiwa kama utofauti mwingine wowote wa kibinadamu.
Kadiri jamii inavyoendelea kupata elimu zaidi na kukubali watu wenye uanuwai wa neva, kanisa letu pia linapaswa kujitahidi kuwa sehemu jumuishi zaidi inayodhihirisha upendo wa Kristo kwa watoto wake wote. Neno "neurotypical" linaelezea njia ya jumla ya utendaji ambayo dunia yetu imejengwa kwa msingi wake. Ingawa ujanibishaji unaweza kuwa na manufaa, unaweza kuacha wale wanaokengeuka na kawaida hiyo wakihisi hawana nafasi. Kama kanisa, tuna jukumu la kujielimisha na kujitahidi kuelewa tofauti hizi, ili kuhakikisha kwamba kila mtu anahisi yuko salama, anakubalika, na anajumuishwa ndani ya jamii yetu.
Jukumu la Kanisa kama Kimbilio Salama
Kanisa linapaswa kuwa mahali pa hifadhi. Ushirikiano wetu wa hivi karibuni na jamii ya Waadventista unaonyesha kuwa kazi bado inahitajika ili kufanya hili kuwa ukweli kwa familia zenye watu wenye uwezo tofauti wa kiakili.
ANN ilifanya uchunguzi kupitia mitandao ya kijamii ili kupima uelewa kuhusu familia zenye watu wenye uwezo tofauti wa kiakili ndani ya jamii ya kanisa. Matokeo yalikuwa ya kufunua: Asilimia 32 ya wajibuji kwenye X na asilimia 44 kwenye Instagram walihisi makanisa yao ya kijamii hayakuunga mkono ipasavyo wanachama wenye uwezo tofauti wa kiakili na familia zao. Zaidi ya hayo, kiwango cha uelewa miongoni mwa wanachama ni cha chini, ambapo ni asilimia 20 tu kwenye Instagram na asilimia 35 kwenye X (Twitter) wanaohisi wameelimika vyema kuhusu changamoto zinazokabili familia hizi.
Majibu haya yanaonyesha pengo kubwa katika uelewa wetu wa pamoja. Ikiwa wanachama wetu hawana uelewa wa mahitaji haya, inaakisiwa katika jinsi tunavyopima makanisa yetu—kwa kuwa yanaundwa na wanachama hawa hawa. Ili kweli kuyafanya makanisa yetu kuwa mahali pa ukaribisho na ujumuishaji, ni lazima tuchukue muda kusikiliza na kushughulikia mapengo haya kwa haraka na huruma.
Hatua Kuelekea Uelewa na Usaidizi Mkubwa Zaidi
Mnamo Machi 2020 Jarida la Huduma (Ministry Magazine) katika makala, Shaun Brooks anatafakari safari yake kutoka kuwa mchungaji kijana aliye na frustration hadi kuwa baba wa mtoto mwenye ASD, akitoa ushauri wa vitendo kwa makanisa ya mahali. Anasisitiza kuanza kwa huruma, akituhimiza kama kanisa kuuliza, “Tunawezaje, kama kanisa, kuwahudumia?”4
Ingawa Brooks anapendekeza kuwa rasilimali kama vyumba vya hisia au wakalimani huenda zisipatikane mwanzoni, makanisa bado yanaweza kutuma ujumbe mzito wa kukaribisha na kuunga mkono. Hii inaendana na maoni kutoka kwa mitandao ya kijamii. Mfuasi mmoja wa Instagram aliunga mkono wazo la makanisa kutoa vichwa vya sauti, akibainisha kuwa baadhi ya watu wanaweza kutaka kufurahia ibada bila 'mzigo wa hisia.'
Kwenye Facebook, mtu alisisitiza kwamba “kuwaelimisha waumini ni muhimu katika kubadilisha utamaduni.” Mtu mmoja kwenye Instagram alipendekeza njia moja ya kufanya hivi: “kuwaalika familia, ikiwa wako tayari, kushiriki uzoefu wao,” hii itawezesha makanisa kujifunza kuhusu changamoto zilizopo miongoni mwao.
Kuchukua Hatua: Hatua kuelekea Kanisa Lenye Kujumuisha Zaidi
Katika mwongozo wao wa rasilimali wa mwaka 2024, idara ya Huduma za Familia ya GC inajumuisha uwasilishaji ambao unaweza kutolewa makanisani ili kuongeza uelewa na ufahamu. Mwongozo unasema, “Katika ulimwengu ambapo familia zinazidi kuwa tofauti, kanisa lazima liwe mahali ambapo familia zote zinahisi zinaonekana, zinasikika, na kuungwa mkono. Hii inajumuisha familia zenye wanachama wenye uwezo wa neva tofauti, ambao mara nyingi wanakabiliwa na changamoto za kipekee zinazohitaji uelewa na huruma yetu.”
Hatua za vitendo makanisa yanayoweza kuchukua ni pamoja na:
Warsha za Kielimu: Andaa warsha za kuelimisha wanachama wa kanisa kuhusu neurodiversity, athari zake kwa familia, na jinsi ya kutoa msaada wenye maana.
Vikundi vya Misaada: Anzisha au kuza vikundi vya msaada kwa watu wenye neurodivergence na familia zao, kutoa nafasi salama ya kushiriki uzoefu na rasilimali.
Ibada Jumuishi: Fikiria njia za kufanya huduma za ibada ziwe jumuishi zaidi, kama vile kutoa mazingira yanayofaa kwa hisia au kuunda nafasi tulivu kwa wale wanaozihitaji.
Wito wa Kutenda
Tunapoingia katika wiki hii ya maombi, tujitolee kuendeleza mioyo ya ukaribisho. Tujitahidi kuelewa changamoto za kipekee zinazowakabili familia zilizo na watu wenye uwezo wa neva tofauti na kuchukua hatua madhubuti kuhakikisha kuwa makanisa yetu ni ya kweli yanayojumuisha kila mtu. Kwa kukumbatia utofauti ndani ya familia yetu ya kanisa na kusaidia kwa vitendo wanachama wenye uwezo wa neva tofauti, tunafanya zaidi ya kuendeleza mioyo ya ukaribisho; tunatimiza wajibu wetu kama kanisa kuwa kielelezo cha upendo wa Kristo—upendo unaotambua, kuthamini, na kukumbatia kila mtu, bila kujali tofauti zao.
Tufanye kazi pamoja kuhakikisha kuwa kila familia inajisikia nyumbani katika kanisa letu, wakijua kwamba wanathaminiwa, wanaungwa mkono, na kupendwa.
Jifunze zaidi kuhusu Wiki ya Maombi ya Pamoja ya Familia (Family Togetherness Week of Prayer) inayodhaminiwa na Huduma za Familia za GC itakayofanyika kuanzia Septemba 1 hadi 7, 2024.
1 https://www.forbes.com/councils/forbestechcouncil/2021/08/13/neurodiversity-as-a-strengthening-point-for-your-team-and-our-society/
2 https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/23154-neurodivergent
3 https://neurodiversitysymposium.wordpress.com/what-is-neurodiversity/
4 https://www.ministrymagazine.org/archive/2020/03/Making-room-for-those-with-special-needs
